Voor mensen die diabetes hebben (diabetici) gelden in principe dezelfde voedingsrichtlijnen als die voor de algemene bevolking: de Richtlijnen goede voeding. Hierbij zijn koolhydraten, waaronder suiker, toegestaan.  Het is wel verstandig om de koolhydraten zo gelijkmatig mogelijk over de dag te verdelen zodat de stofwisseling zo min mogelijk wordt belast. Ook wordt aangeraden om de koolhydraten vooral uit groente, fruit, (volkoren)granen, peulvruchten en magere melkproducten te halen.  Vroeger werd suikervrij geadviseerd maar dit advies geldt niet meer sinds de jaren '90. Desondanks leeft nog steeds het idee dat mensen met diabetes 'suikervrij' moeten eten. Afhankelijk van het soort diabetes kunnen voor de behandeling ook medicijnen of insuline-injecties nodig zijn. Verder is het in het kader van de preventie van diabetes (m.n. type 2) belangrijk om overgewicht te voorkomen en geldt het advies om voldoende te bewegen.

Gaatjes ontstaan wanneer bacteriën in de mond (in de tandplak) suikers en andere gemakkelijk verteerbare koolhydraten van allerlei voedingsmiddelen omzetten in zuren. Onder invloed van deze ‘zuurstoot’ lost het glazuur van tanden en kiezen op. Tanden en kiezen kunnen zich van nature van deze zuuraanval herstellen maar als dit evenwicht verstoord is, bijvoorbeeld door te vaak iets tussendoor te eten of drinken, kunnen op den duur gaatjes ontstaan.

Om gaatjes zoveel mogelijk te voorkomen is het in de eerste plaats belangrijk om twee maal per dag de tanden zorgvuldig te poetsen met een fluoridehoudende tandpasta. Poetsen verwijdert de tandplak - en daarmee de bacteriën - en maakt tevens het glazuur sterker. Daarnaast is het belangrijk dat men maximaal zeven maal per dag iets eet of drinkt (met uitzondering van water, koffie en gewone thee zonder suiker). Dit betekent bij voorkeur drie hoofdmaaltijden en vier tussendoortjes. Op die manier krijgen tanden en kiezen voldoende tijd om zich van de zuurstoot te herstellen.
 

Suiker levert, net als alle andere koolhydraten, 4 kcal (= 17 kJ) per gram. Het levert dus energie voor je lichaam. Suiker is echter niet essentieel voor dagelijks functioneren, maar past wel binnen een gezond voedingspatroon, mits met mate geconsumeerd.
 

Suikerziekte is synoniem voor diabetes mellitus, een chronische stofwisselingsziekte waarbij het lichaam niet meer in staat is om het bloedglucosegehalte in balans te houden. Suikerziekte is eigenlijk een verwarrende term, omdat de naam kan doen vermoeden dat de ziekte veroorzaakt wordt door het eten van suiker en/of dat je bij suikerziekte geen suiker mag eten. Dit is echter beide onjuist. De naam ‘suikerziekte’ is waarschijnlijk een afgeleide van het te hoge gehalte aan glucose in het bloed, ook wel ‘bloedsuiker’ genoemd. Gezondheidsprofessionals spreken daarom liever over diabetes mellitus.

De suikerbiet is de wortel van de bietenplant, waarin de plant energie opslaat. Het deel van de bietenplant wat boven de grond uitkomt bestaat uit groene bladeren. Vooral in de zomerperiode maken de bladeren van CO2 uit de lucht, water en zonlicht energiereserves aan in de vorm van suiker. Deze suiker wordt opgeslagen in de wortel die in de zomer alsmaar groter wordt. Deze wortels, de bieten, worden vervolgens in het najaar (vanaf september tot en met januari) geoogst voor de suikerproductie.

Suiker staat al eeuwen bekend als conserveermiddel. Om de smaak, structuur en kleur van vruchten voor lange tijd te behouden wordt fruit geweckt, gekonfijt of ingemaakt met suiker of suikerstroop. Het bekendste voorbeeld is jam. Bij een suikergehalte boven 62% treedt namelijk geen bederf van het fruit meer op omdat bacteriën in zo’n zoete omgeving niet overleven. Suiker haalt bovendien, samen met het zuur van de vruchten, de natuurlijke smaak naar boven en zorgt bovendien voor een stevige structuur van de jam.

Suiker wordt vaak gebruikt als smaakversterker. Dit betekent dat het in bijvoorbeeld groente de smaak naar boven haalt. Het toevoegen van een klein schepje suiker aan maïs, worteltjes, asperges, peulen of doperwten dempt de soms wat melige smaak en versterkt de andere smaakeigenschappen

Suiker smelt en ontleedt bij temperaturen van 165°C en hoger. Er ontstaan gekleurde producten met een wat bittere smaak; dit wordt het karamelliseren van suiker genoemd. Karamel is een van de oudste bekende kleur- en aromastoffen voor voedingsmiddelen.

Op alle verpakte etens- en drinkwaren staat een ingrediëntendeclaratie. In deze declaratie staan, in afnemende volgorde van hoeveelheid, de ingrediënten vermeld die zijn gebruikt bij de bereiding van een product. Als er kristalsuiker is gebruikt dan ziet men in de ingrediëntendeclaratie ‘suiker’ of ‘kristalsuiker’ vermeld staan. Een pak kristalsuiker uit de winkel bevat 100% suiker en bevat geen ingrediëntendeclaratie omdat het product uit slechts een ingrediënt bestaat.

Is er rietsuiker gebruikt dan staat er vaak ‘rietsuiker’ en geen ‘suiker’ op de verpakking hoewel dit laatste ook mag.

Daarnaast behoren bijvoorbeeld ook glucosestroop, fructose, glucose, melksuiker (lactose) ook tot de groep suikers. De hoeveelheid aan alle suikers samen in een product is te vinden onder de voedingswaardedeclaratie op het etiket (onder “Koolhydraten, waarvan suikers”).
 

Simpel gezegd komt het productieproces van suiker hierop neer: tussen september en januari worden de bieten gerooid tijdens de zogenaamde bietencampagne. In de fabriek worden de bieten gewassen en in dunne reepjes gesneden. Suiker uit de bietenreepjes lost op in warm water. Er ontstaat ruwsap (heel zoet water) en bietenpulp. Koolzuurgas en ongebluste kalk zuiveren vervolgens dit ruwsap. Wat overblijft is dunsap (helder suikerwater). Door verhitting verdampt een groot deel van het water uit het dunsap. Uiteindelijk ontstaat diksap. Door het diksap aan de kook te brengen, verdampt nog meer water. Er ontstaat een grote brij suikerkristallen. Na afkoeling wordt de kristalbrij gecentrifugeerd. Naast een donkerbruine stroop (melasse) blijven er witte suikerkristallen over. Om 1 kilo suiker te maken zijn ongeveer 8 suikerbieten nodig.

Door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) worden sinds 1987 periodiek gegevens verzameld over de voedselconsumptie en de voedingsstatus van de Nederlandse bevolking. Ze staan bekend als de Nederlandse Voedselconsumptiepeilingen (VCP's). Uit de gegevens van de meest recente VCP (2007-2010) blijkt dat de totale inname van suiker (sacharose) gemiddeld 65 gram per dag is, oftewel 24 kg per jaar. Dit is zowel van nature aanwezige (bv in fruit en groente) als toegevoegde suiker samen.

Suiker komt van nature voor in groente en fruit. Kristalsuiker zou dus ook gewonnen kunnen worden uit gojibessen, appels, kiwi’s of andere vruchten. De reden dat suiker met name gewonnen wordt uit suikerbiet en –riet is omdat deze gewassen de hoogste concentraties suiker leveren en daarmee het meest efficiënt zijn. In Nederland wordt suiker uit de suikerbiet gehaald vanwege het klimaat. In warmere landen groeit suikerriet beter.

Op producten zoals siroop, yoghurtdrank of chocolademelk staat steeds vaker ‘geen suiker toegevoegd’. Echter, dit wil niet altijd zeggen dat er helemaal geen suikers in het product zitten. Het gebeurt ook wel dat er fruitconcentraten aan producten zijn toegevoegd, die veel van nature aanwezige suikers bevatten. Op de verpakking kunnen fabrikanten dan ‘geen suiker toegevoegd’ zetten, terwijl het product wel degelijk suikers bevat. Van nature aanwezige suikers en toegevoegde suikers zijn hetzelfde. Het lichaam maakt geen onderscheid, ze leveren allemaal 4 kcal per gram en worden op dezelfde manier in het lichaam verwerkt. Kijk dus altijd goed op het etiket voor de voedingswaarde van het product.

Suiker wordt ook wel sacharose (en bestaat uit glucose en fructose). Honing is een mix van verschillende soorten suikers, waaronder sacharose, en bevat over het algemeen 38% fructose, 31% glucose, 1% sacharose en 9% overige suikers, 17% water en 4% overige bestanddelen waaronder enzymen, vitaminen, zuren, sporenelementen, stuifmeelkorrels en mineralen. Overigens is het niet wenselijk dat kinderen jonger dan 1 jaar honing gebruiken, dit in verband met de mogelijke aanwezigheid van de bacterie Clostridium botulinum. Sporen van Clostridium botulinum kunnen normaal gesproken geen kwaad, maar kunnen wel gevaarlijk zijn voor baby’s tot 1 jaar, omdat de darmflora van kinderen jonger dan 1 jaar nog niet volledig is ontwikkeld. Het advies geldt daarom om baby’s tot 1 jaar geen honing te geven om zuigelingenbotulisme te voorkomen.

Bij de productie van suiker komen ook bijproducten of restproducten vrij. Hiervan maakt men o.a. veevoer (bietenpulp), meststof voor de landbouw (betacal of schuimaarde), grondstof voor alcohol (melasse) en biogas (bietenpuntjes en waswater).

Suiker is een zoetmaker, smaakmaker en versterker, conserveermiddel, geeft stevigheid en structuur, kleur en volume aan producten.
Suiker is een zoetmaker in bijvoorbeeld koffie en thee, maar ook in chocolade, gebak, snoepgoed en desserts. Het dient als smaakmaker- en versterker om bijvoorbeeld de smaak van zure (bijvoorbeeld rode bessen) en bittere producten (bijvoorbeeld chocolade) te accentueren en te verbeteren. Als conserveermiddel wordt suiker gebruikt in bijvoorbeeld jam en voor gekonfijte vruchten. Bacteriën kunnen namelijk niet overleven bij een suikerconcentratie boven de 62%. Suiker geeft veel producten ook stevigheid en structuur, bijvoorbeeld in koek en ijs. Zo zorgt suiker voor de krokante eigenschap in koekjes en verlaagt het in ijs het vriespunt en zorgt op deze manier voor smeuïgheid. Bij verhitting geeft het geur en kleur aan producten. Van die bruinkleurende eigenschappen en de karakteristieke smaak wordt gebruik gemaakt voor bijvoorbeeld het glaceren van petits fours en voor crème karamel. In cake zorgt suiker niet alleen voor de zoete smaak, maar ook voor het volume.